Gemeente naïef over verwerking afgevoerd kunstgras

Opnieuw liggen kunstgrassportvelden onder vuur. Deze keer gaat het om matten die vervangen moeten worden. Waar iedereen er van uit gaat dat ze keurig worden gerecycled, blijken ze op bedrijventerreinen te worden opgeslagen. Onderzoeksprogramma ZEMBLA liet woensdagavond zien hoe milieuregels worden geschonden bij dit zogenaamde recyclen van kunstgrasvelden. Daarin kwam ook Aalsmeer naar voren. De gemeente geageerde vrij naïef op vragen over de contractueel vastgelegde procedure.

In ‘De Kunstgrasberg' toont ZEMBLA aan hoe recyclingbedrijven regels aan hun laars lappen en geld verdienen aan de doorverkoop van oude velden. De Vereniging Sport en Gemeente (VSG) gaat naar aanleiding van de uitzending alle gemeentes wijzen op het naleven van de aanbestedingsprocedures.

FC Aalsmeer
Het programma van BNN/VARA begon met beelden van het terrein van FC Aalsmeer aan de Beethovenlaan. Getoond werd het verwijderen eind mei van het tien jaar oude kunstgrasveld op het hoofdveld. Verslaggever Roelof Bosma van ZEMBLA wist bij een aanwezige medewerker te achterhalen dat de versleten kunstgrasrollen afgevoerd werden naar een recyclingbedrijf in Dongen.

Bosma, al op de hoogte van de onregelmatigheden bij de recyclingbedrijven, voerde in het begin van de uitzending een kort telefoongesprek met een woordvoerder van de gemeente Aalsmeer over de verantwoordelijkheden wat betreft de juiste afwikkeling. Die zei: “Het veld moet volgens contract worden afgevoerd naar een erkend instituut waar het kunstgras wordt gerecycled.” En als dit niet gebeurt? “In Nederland werken contracten meestal toch…”

Het lijkt een naïeve gedachte van de woordvoerder. Gemeenten betalen volgens ZEMBLA tussen de tienduizend en twintigduizend euro per afgevoerd veld maar hebben geen goed zicht of daarbij de contractueel vastgelegde procedures wordt nageleefd. Hoe fout dat kan gaan blijkt uit de reportage van ZEMBLA.

Schending milieuregels
Verslaggever Bosma volgde vanuit Aalsmeer een dieplader met de kunstgrasrollen en kwam uit bij recyclingbedrijf TUF in het Brabantse Dongen. Uit nader onderzoek van ZEMBLA bleken TUF en Vink uit het Gelderse Barneveld, de enige twee bedrijven die zich in Nederland bezighouden met het recyclen van kunstgrasvelden, structureel de milieuregels te schenden en gemaakte afspraken niet na te komen. Van recycling komt weinig terecht.

In werkelijkheid worden de kunststof matten met zand en rubberkorrels niet verwerkt tot herbruikbaar materiaal, maar torenhoog opgestapeld op terreinen van beide bedrijven. Een deel van de grasmatten, ook afkomstig van Cruyff Courts, wordt doorverkocht aan particulieren in onder meer Nederland, België en Duitsland. Het verwerken van de matten is lucratief. De bedrijven strijken de gemeentegelden op, het kunstgras hoopt zich onverwerkt op.

'Afvalproces in gevaar'
Vink zou zich schuldig maken aan 'illegale activiteiten zonder omgevingsvergunning’. De opslag van miljoenen kilo’s vervuilde kunstgrasmatten is in strijd met provinciale regelgeving. De provincie Gelderland treedt desondanks niet op. Zembla citeert uit een brief waaruit blijkt dat de provincie afziet van ingrijpen omdat dat 'de continuïteit van het afvalproces in gevaar brengt'. “Waar moeten we anders met het afval naartoe?” vraagt gedeputeerde Conny Bieze (VVD) in de uitzending zich af.

Ook in het Brabantse Dongen staat de gemeente voor een dilemma. TUF laat na om opgelegde dwangsommen te betalen, maar sluiten van het bedrijf zou een flinke strop betekenen voor de gemeente. Het opruimen van de afvalberg kost vermoedelijk miljoenen euro’s.

Rubbergranulaat
ZEMBLA heeft zich laatste jaren vastgebeten in de productie, aanleg en afvoer van kunstgrasvelden. In twee eerdere uitzendingen probeerde het onderzoeksprogramma vooral bloot te leggen wat de milieu- en gezondheidsschade is van het gebruikte rubbergranulaat (gemalen korrels van autobanden) op de kunstgrasvelden. Er was met name aandacht voor kankerverwekkende stoffen in het rubbergranulaat.

De uitzendingen veroorzaakten veel rumoer en ongerustheid bij amateurvoetballers en ouders. Gemeenten, KNVB en clubs beroepen zich tot vandaag op onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) wat betreft de gezondheidskwestie. Eind 2016 concludeerde het instituut dat de korrels niet gevaarlijk zijn.

Afgelopen zomer oordeelde het RIVM wel dat het rubbergranulaat schadelijk is voor het milieu. “De stoffen die uit deze zwarte korrels lekken, kunnen volgens het RIVM terechtkomen in de grond rond de velden of in de bagger in sloten. Op die manier raken het ecosysteem en de biodiversiteit aangetast” schreef het instituut in juli.

Reactie VSG
Inmiddels heeft de Cruyff Foundation gereageerd op de uitzending van woensdag. Directeur Niels Meijer: “We gingen ervan uit dat het recyclingproces goed geregeld was. Vervolgens zie je een veld van ons achter een boerderij in Duitsland liggen. Compleet met onze logo’s. Dat is iets wat we totaal niet willen. Blijkbaar moet je als goed doel dit nu ook zelf gaan controleren.”

De Vereniging Sport en Gemeente (VSG) gaat naar aanleiding van de uitzending van ZEMBLA alle gemeentes wijzen op het naleven van de aanbestedingsprocedures voor het vervangen en recyclen van kunstgrasvelden. “Wij willen dat de cyclus gesloten is,” zegt André de Jeu, directeur van de VSG op de website van ZEMBLA.

Als voorbeeld van hoe het zou moeten noemt De Jeu de gemeente Utrecht. “Zij hebben in de aanbestedingsdocumenten verwerkt dat ze van hun oude kunstgrasvelden nieuwe, gerecyclede producten terug willen zien. Of het nou kantplaten zijn, of tribunes, of bankjes voor spelers, dat maakt niet uit. Dan krijg je een gesloten circuit, zo zou het idealiter moeten gaan werken”.

Geraadpleegde bronnen: Uitzending en website ZEMBLA, Volkskrant en NRC.

Klik hier om de uitzending 'De Kunstgrasberg' terug te zien.

Tekst Klaas Leegwater

Foto's: stills uit de uitzending van BNN/VARA, onder archief AV

(advertentie)